Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym w świecie wysokich technologii.
Większość z Państwa słyszała wielokrotnie o szkodliwości ekranów na rozwój dziecka. Czy jednak doniesienia te nie są przesadzone? Co robić kiedy rodzić potrzebuje chwili spokoju? Przecież moje dziecko to lubi i uspakaja się przed telewizorem czy tabletem. Jeżeli interesuje Państwa ten temat zachęcam do poświęcenie chwili i przeczytania skrótu informacji na ten temat.
Istnieje mnóstwo badań naukowych pokazujących wpływ wysokich technologii na rozwój małego dziecka. Ujmując to w dużym skrócie ma to znaczenie dla kilku podstawowych obszarów:
- rozwoju mowy
- rozwoju poznawczego czyli jak dziecko myśli i jak rozumie świat
- rozwoju społecznego – jak i czy w ogóle dziecko nawiązuje relacje z innymi.
Psychologowie, pedagodzy i neurobiolodzy zgodnie wskazują, że wszystkie te sfery cierpią jeżeli czas spędzony przed ekranem jest zbyt długi.
Liczne badania ( np. amerykańskie badania Spitzer 2013, polskie badania prowadzone w Katedrze Logopedii i Zaburzeń Rozwoju i wiele innych) ukazują, że już niemowlęta poddane oddziaływaniu wysokich technologii nie zaczynają gaworzyć w oczekiwanym czasie. Dzieci, które w drugim roku życia spędzały przed ekranami od 30 min do 2 h dziennie nie rozwijały mowy lub etapy jej rozwoju następowały znacząco później w porównaniu do rówieśników. Dzieje się tak dlatego, że płaski, szybko zmieniający się obraz działa jedynie na aktywność prawej półkuli hamując działanie lewej. Tym samym blokuje rozwój ośrodków mowy znajdujących się właśnie w lewej półkuli.
Rozwój społeczny może następować jedynie w kontakcie z drugim człowiekiem. Dlatego ważne jest nie tylko co dziecko robi, ale też czego nie robi. Kilka godzin przed telewizorem, telefonem to kilka godzin bez kontaktu z rodzicem, rówieśnikiem. Telefon w samochodzie to brak rozmowy, zabawy, a nawet brak kłótni z rodzeństwem. To wszystko jest ogromną stratą. Dziecko nie nauczy się bowiem jak kontaktować się z innymi, jak wyrażać potrzeby, bronić siebie itd., jeśli będzie miało ku temu zbyt mało okazji. I znów można przywołać liczne badania, które pokazują, że dzieci spędzające zbyt dużo czasu przed ekranem nie skupiają uwagi na twarzy dorosłego, w wieku niemowlęcym nie wykonują gestów społecznych (np. papa). Te same badania pokazują, że dzieci zbyt często korzystające z wysokich technologii w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym wykazują brak wspólnego pola uwagi, brak respektowania reguł społecznych, problemy z rozumieniem sytuacji społecznych przedstawionych na ilustracjach, brak lub trudności z rozumieniem poleceń, brak zabawy tematycznej, trudności z rozpoczęciem i kontynuowaniem zabawy w grupie rówieśniczej, komunikowanie się krzykiem, płaczem lub używanie z ręki dorosłego jako narzędzia.
Rozwój poznawczy to kolejny obszar który może ulec uszkodzeniu przez zbyt dużą ekspozycję na wysokie technologie. Badania przeprowadzane w Stanach Zjednoczonych i w Niemczech wykazały, że używanie komputera w wieku przedszkolnym powoduje zaburzenia koncentracji, które skutkują późniejszymi kłopotami w opanowaniu czytania i pisania, a także trudnościami w nawiązywaniu kontaktów społecznych (Spitzer 2013). Badania polskie dokładają do tego obniżoną sprawność manualną ( dokładność w malowaniu, wycinaniu, pisaniu itd.), poważne problemy z wprowadzeniem treningu czystości, wybiórczość jedzenia, zaburzenia łaknienia, zaburzenie analizy i syntezy wzrokowej ( zdolności rozkładania obrazu na elementy np. kropki kreski oraz zdolności do składnia elementów w całość np. liter w wyrazy). Dziecko rozwija się prawidłowo jedynie doświadczając świata. Płaski obraz nie pokazuje przedmiotów trójwymiarowych, telewizor nie zachęca do wyciągania rączek do zabawki i manipulowania nią/obracania/dotykania/ściskania. Ekrany absorbują dzieci obrazem. Dlaczego małe dzieci siedzą w bezruchu i jak zaczarowane oglądają nawet reklamy ? Ponieważ znaczenie tego o czym mowa nie jest takie duże. Dzieci nie są nastawione na rozumienie przekazu. To wszystko może mocno zaburzyć sposób rozumienia świata.
Czy więc włączając dziecku bajkę jednoznacznie robimy mu krzywdę? Czy mogę czasami dać dziecku odrobinę tego, co po prostu lubi? Pytanie to ma taką samą odpowiedz jak to, czy dać dziecku czekoladę? To czy rodzic zdecyduje się dać dziecku cos słodkiego lub czy włączy mu bajkę zależy wyłącznie od niego. Warto jednak pamiętać o wprowadzeniu pewnych ograniczeń i higieny.
A w praktyce ważne będzie trzymanie się zasad.
- Warto pamiętać, że bajka w trakcie posiłku pozbawia dziecko możliwości smakowania, odczuwania głodu i sytości, tym samym pozbawia możliwości kształtowania zdrowych nawyków żywieniowych.
- Przed snem zdecydowanie lepsza będzie bajka czytana, która ma ogromny pozytywny wpływ na pracę mózgu podczas snu. W tym momencie warto jednak zrezygnować z zaburzającego fazy sny niebieskiego światła emitowanego przez ekran.
- Czas spędzony przed ekranem to czas odcięcia od świata, od bodźców rozwojowych. Ekran nie rozwija!
Drogi rodzicu kiedy następnym razem będziesz potrzebował kilku minut przerwy włączysz dziecku ulubiona bajkę? Zdecyduj ! Ale zrób to świadomie.
Na ten temat można powiedzieć znacznie więcej. Warto poczytać:
https://rodzice.fdds.pl/wiedza/dzieciecy-mozg-a-ekrany/
Albo obejrzeć:
https://www.youtube.com/watch?v=9_1vvMlcWd4
Aleksandra Fic
Psycholog przedszkolny
Informacja
Informujemy, że wszystkie dzieci z roczników 2019, 2020, 2021, 2022 zapisane do naszego przedszkola na rok szkolny 2025/2026 zostały przyjęte.
Z rocznika 2023 przyjęte zostały dzieci urodzone w miesiącu styczniu.
